Ολοένα περισσότεροι καταναλωτές στρέφονται στα βιολογικά προϊόντα, σε μια προσπάθεια να προασπίσουν την υγεία τους από την κατανάλωση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων – και την υγεία του περιβάλλοντος από τα χημικά που το απειλούν. Στο κείμενο που ακολουθεί παρατίθενται οι απαντήσεις σε μερικά βασικά ερωτήματα για τα βιολογικά προϊόντα.
Ποια προϊόντα θεωρούνται βιολογικά;
Όσα συμμορφώνονται με τον κανονισμό της ΕΟΚ 2092/91. Σύμφωνα με αυτόν, βιολογικά είναι τα προϊόντα των οποίων η παραγωγή γίνεται με φυσικές μεθόδους και διεργασίες, χωρίς τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων και χημικών φυτοφαρμάκων, ενώ ταυτόχρονα οι ασθένειες και τα παράσιτα αντιμετωπίζονται με εναλλακτικές μεθόδους. Το πιο σημαντικό είναι ότι η παραγωγή βιολογικών προϊόντων δρα υποστηρικτικά στη γονιμότητα του εδάφους, με ιδιαίτερη βαρύτητα στην προάσπιση του περιβάλλοντος.
Πώς εξασφαλίζεται ότι είναι όντως βιολογικό ένα προϊόν;
Τα βιολογικά προϊόντα πρέπει να φέρουν ειδική σήμανση από κάποιον αναγνωρισμένο φορέα (σε εθνικό ή/και σε παγκόσμιο επίπεδο), ενώ πρέπει να είναι συσκευασμένα, διότι εάν δεν είναι δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί η ταυτότητά τους.
Πόσο ασφαλή είναι τα βιολογικά τρόφιμα;
Ζήτημα γενετικής τροποποίησης δεν τίθεται, διότι αυτή απαγορεύεται ρητά σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Επιπλέον, η χρήση φυσικών (μη συνθετικών) λιπασμάτων και φυσικών (μη χημικών) φυτοφαρμάκων επιτρέπεται σε πολύ περιορισμένες ποσότητες. Τα όρια χρήσης αυτών των φυσικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων καθορίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ελέγχονται από τους αρμόδιους φορείς πιστοποίησης των βιολογικών. Βέβαια, δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς το ενδεχόμενο της πιθανής επιμόλυνσης των βιολογικών από χημικά κατάλοιπα, αλλά κι αν υπάρχουν θα είναι σε ελάχιστες ποσότητες.
Ποια είναι η διατροφική αξία των βιολογικών τροφίμων;
Τα διαθέσιμα επιστημονικά ευρήματα δείχνουν ότι τα βιολογικά σε σχέση με τα συμβατικά προϊόντα δεν έχουν σημαντικές διαφορές όσον αφορά την περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία) _ μέχρι το 2006 τουλάχιστον, που δεν είχε διαπιστωθεί να υπάρχουν σαφείς διαφοροποιήσεις όσον αφορά τη θρεπτική αξία. Από το 2006 όμως και μετά, άρχισε μια προσπάθεια να υπάρχουν μελέτες με κοινές προϋποθέσεις παγκοσμίως, ώστε να είναι σχετικά συγκρίσιμα τα μεγέθη και οι διαφορές σε θρεπτική αξία. Γενικά για τη διατροφική αξία είναι δύσκολο να εξαχθεί προς το παρόν ασφαλές συμπέρασμα για πιθανή ανωτερότητα των βιολογικών, γιατί υπάρχουν πολλοί συγχυτικοί παράγοντες που υπεισέρχονται στην εφοδιαστική αλυσίδα του εκάστοτε προϊόντος (λ.χ. οι χειρισμοί και το μάζεμα του τροφίμου, η αποθήκευση, οι χώροι ωρίμασης).
Έχουν διαφορά τα βιολογικά τρόφιμα στη γεύση;
Οι έρευνες που υπάρχουν έως σήμερα δεν δείχνουν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές στη γεύση των βιολογικών και των συμβατικών τροφίμων, αλλά είναι δύσκολο να εξαχθούν ασφαλέστερα συμπεράσματα διότι η αίσθηση της γεύσης είναι άκρως υποκειμενική. Επίσης δεν πρέπει να παραβλεφθεί το γεγονός ότι οι παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η γεύση ενός προϊόντος (όπως η τροφή των ζώων, οι συνθήκες αποθήκευσης και ωρίμασης, οι συνθήκες μεταφοράς και η σύσταση του εδάφους) είναι σημαντικοί για την παραγωγή τόσο των βιολογικών όσο και των συμβατικών τροφίμων.
Ποια είναι τα οφέλη για το περιβάλλον;
Τα βιολογικά τρόφιμα είναι ασφαλέστερα για το περιβάλλον, αφού η γραμμή παραγωγής τους χρησιμοποιεί φυσικές διεργασίες. Επιπλέον, η βιολογική γεωργία προασπίζοντας τη φυσική ισορροπία, την υψηλότερη γονιμότητα του περιβάλλοντος (αμειψισπορά) και τη συνολική μείωση της ρύπανσης καταφέρνει να επιστρέφει στο έδαφος τα θρεπτικά συστατικά των βιολογικών καταλοίπων. Η βιολογική κτηνοτροφία από την άλλη, με την αραιή βόσκηση και τη χρήση φυσικών βοσκοτόπων, καταφέρνει να εμποδίζει την ανεξέλεγκτη διάθεση κτηνοτροφικών αποβλήτων στο περιβάλλον.
Γιατί είναι πιο ακριβά τα βιολογικά τρόφιμα;
Τα βιολογικά τρόφιμα είναι πιο ακριβά από τα συμβατικά λόγω της διαδικασίας παραγωγής τους. Ο μικρός πληθυσμός των εκτρεφόμενων ζώων, η μικρότερη απόδοση της σοδειάς, οι τιμές των βιολογικών πρώτων υλών, η χειρωνακτική εργασία που απαιτείται, τα έξοδα που υπάρχουν για την πιστοποίηση και τον τακτικό έλεγχό τους αποτελούν μερικούς από τους λόγους που τα καθιστούν πιο ακριβά. Πάντως, η σταθερά αυξανόμενη προτίμησή τους από τους καταναλωτές συμβάλλει στη σταθερή μείωση της τιμής τους, μέσω της αύξησης του ανταγωνισμού.
Πόσο έχει αυξηθεί η αγορά των βιολογικών προϊόντων;
Αν ανατρέξει κανείς σε στατιστικά στοιχεία θα βρει ότι η βιολογική γεωργία παρουσίασε το 2005 αύξηση παραγωγής 2% σε σχέση με το 2004, ενώ την αντίστοιχη περίοδο η παραγωγή βιολογικών τροφίμων αυξήθηκε κατά 6%.
Από το 1998 έως και το 2002 μπορεί να παρατηρήσει κανείς ότι η συνολική έκταση παραγωγής βιολογικών προϊόντων αυξήθηκε κατά 400%, ωστόσο η συνολική παραγωγή τουλάχιστον για το 2002 παραμένει χαμηλή (λιγότερο από 1% της συνολικής γεωργικής παραγωγής).
Info
Τα βιολογικά τρόφιμα, αλλά και τα λειτουργικά, αποτελούν το κεντρικό θέμα της φετινής Εβδομάδας Διατροφής, που διοργανώνει κάθε δύο χρόνια ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διαιτολόγων – Διατροφολόγων. Η εβδομάδα άρχισε την 1η Νοεμβρίου και ολοκληρώνεται σήμερα και αύριο με ένα διήμερο εκδηλώσεων στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων (Πειραιώς 100, Γκάζι). Στο πλαίσιο του διημέρου θα γίνει έκθεση βιολογικών και λειτουργικών τροφίμων, εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τους ενήλικες, δραστηριότητες για παιδιά και έκθεση ζωγραφικής, ενώ θα μοιραστούν ενημερωτικά φυλλάδια στον κόσμο. Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη, ενώ οι ώρες λειτουργίας είναι 10 το πρωί έως 7 το απόγευμα.